Мақалада ҚР тұрғындарының өмір сүру деңгейін арттырудың стратегиялық тәсілдері қаралды,тұрғындардың өмір сүру деңгейін арттыруды басқару тетіктері зерттелді. Тұрғындардың өмір сүру деңгейін бағалаудың халықаралық тәжірибесін зерттеуге басты назар аударылды. Жұмыста 2016-2018 жылдар бойынша еңбек нарығының басты индикаторлары талданды, осы арқылы халық санына шаққандағы жұмыс күшінің үлесі, жұмыспен қамтылу деңгейі, жұмыссыз тұрғындар саны, жұмыссыздық пен жастар арасындағы жұмыссыздық деңгейі көрсетілді, еңбекпен қамтылмау себебінен болатын жұмыссыздыққа талдау жүргізілді. Жұмыссыздық бойынша зерттеулер жұмыс табу мүмкіндігінің жоқтығы, өз еркімен жұмыстан шығу, ұйымның жойылуымен байланысты жұмыстан шығу соңғы жылдардағы жұмыссыздыққа себеп болғандығын көрсетті. Тұрғындардың ақшалай табысын, оның көлемін, құрылымы мен бөлініс көрсеткіштерін зерттеу арқылы қала мен ауыл тұрғындарының өмір сүру деңгейлерінде айтарлықтай айырмашылықтар бар екендігі, қала тұрғындарының ақшалай табысы ауыл тұрғындарының табысынан артық, қаладағы үй шаруашылығының көлемі ауылдық жердегіден аз екендігі дәлелденді. Белгілі Numbeo қоры ҚР-дағы өмір сүру деңгейін ортадан төмен ретінде бағалаған, ал әлемдік рейтингілерге сәйкес Қазақстан адами даму деңгейі (АДИ) жоғары елдердің қатарына кіреді. Зерттеудің соңында ҚР тұрғындарының өмір сүру деңгейін реттеу мен басқару жүйесін жетілдіру және тұрғындардың өмір сүру деңгейін арттыру жолдарын қалыптастыру жөнінде ұсыныстар әзірленді.
Түйін сөздер: өмір сүру деңгейі, зерттеу, арттыру, талдау, қала мен ауыл тұрғындары, ақшалай табыс, жұмыссыздық, еңбекпен қамту.
В статье рассмотрены стратегические подходы к повышению уровня жизни населения в РК, исследованы основные инструменты механизма управления повышением уровня жизни населения. Особое внимание уделено исследованию международного опыта оценки уровня жизни населения. В работе представлен анализ основных индикаторов рынка труда за 2016-2018г.г., которые показывают долю рабочей силы в численности населения, уровень занятости, численность безработного населения, уровень безработицы и молодежной безработицы. Также проведен анализ безработных по причинам незанятости. Исследования по безработице показывают, что в последние годы основными причинами незанятости являются: невозможность найти работу, увольнение по собственному желанию и увольнение в связи с ликвидацией организации. Исследование денежных доходов населения, их размера, структуры и показателей дифференциации их распределения подтверждают, что имеются существенные различия в уровнях жизни населения городской и сельской местности, денежные доходы городского населения превышают доходы сельского населения, средний размер домашнего хозяйства в городе меньше, чем в сельской местности. Знаменитый ресурс Numbeo оценил уровень жизни в РК ниже среднего, а согласно мировым рейтингам, Казахстан относится к числу стран с высоким уровнем человеческого развития (ИЧР). По завершению исследования разработаны рекомендации по совершенствованию системы регулирования и управления уровнем жизни населения и формированию путей повышения уровня жизни населения РК.
Ключевые слова: уровень жизни, исследование, повышение, анализ, сельское и городское население, денежный доход, безработица, занятость.
The article discusses strategic approaches to improving the living standards of the population in the Republic of Kazakhstan, explores the main tools of the mechanism for managing the improvement of living standards. Particular attention is paid to the study of international experience in assessing the standard of living of the population. The paper presents an analysis of the main indicators of the labor market for 2016-2018, which show the share of labor in the population, employment, unemployment and particularly youth unemployment. Also, an analysis of the unemployed for reasons of unemployment. Unemployment studies show that in recent years the main reason for unemployment were the following: difficulty to find work, dismissal of your own free will and dismissal in connection with the liquidation of the organization. A study of the population’s cash incomes, their size, structure and differentiation indicators of their distribution confirms that there are significant differences in the living standards of the urban and rural population, the urban population’s cash income exceeds the rural population’s income, the average household size in the city is less than in rural areas. The famous Numbeo resource rated the standard of living in the Republic of Kazakhstan below average, and according to world ratings, Kazakhstan is one of the countries with a high level of human development (HDI). Upon completion of the study, recommendations were developed to improve the system of regulation and management of the standard of living of the population and the formation of ways to improve the standard of living of the population of Kazakhstan.
Keywords: standard of living, research, increase, analysis, rural and urban population, cash income, unemployment, employment
