Предлагается способ утилизации сельскохозяйственных отходов, в частности, рисовой шелухи и соломы путём превращения в активированный уголь. Карбонизацию рисовой шелухи и соломы проводили в трубчатой печи, изготовленной из нержавеющей стали, высотой 250 мм и внутренним диаметром 25 мм со скоростью подъёма температуры 10ºС в минуту до 500ºС и выдерживанием при этой температуре в течение 100 мин. Выход карбонизата из рисовой шелухи и соломы составляет 44% и 37%, соответственно. Активацию карбонизированного продукта проводили при температуре 800ºС парами воды. Выход активированного угля, полученного из шелухи, составляет 27%, из соломы – 29% в расчёте от массы взятого сырья. Активированный уголь, полученный из шелухи, имеет следующие свойства: адсорбционная активность по йоду – 51%, суммарный объём пор по воде – 1,57 см3/г, массовая доля влаги – 3,6%, насыпная плотность – 236,1 г/ дм3. Свойства активированного угля, полученного из соломы: адсорбционная активность по йоду, 64%, суммарный объём пор по воде – 1,63 см3/г, массовая доля влаги – 3,6%, насыпная плотность 181,3 г/дм3. По результатам экспериментальных исследований активированный уголь, полученный из рисовой шелухи, соответствует марке ДАК; активированный уголь, полученный из рисовой соломы, соответствует марке БАУ-А.
Ключевые слова: карбонизация, рисовая шелуха, солома, активация карбонизата, сорбент, активированный уголь.
Күріш қауызы және сабаны тәрізді ауылшаруашылық қалдықтарын белсендірілген көмірге өңдеу арқылы пайдалану тәсілі ұсынылады. Күріш қауызы мен сабанын карбонизациялау үрдісі биіктігі 250 мм және ішкі диаметрі 25 мм тотықпайтын болаттан жасалған түтікті пеште минутына 10ºС жылдамдықпен 500ºС-ге дейін көтеріп және осы температурада 100 мин ұстау арқылы жүргізілді. Күріш қауызы және сабанынан алынған карбонизат шығымы 44% және 37% сәйкес құрады. Карбонизацияланған өнімді белсендіру 800ºС-де су буымен жүргізілді. Алынған шикізаттың массасына есептегенде белсендірілген көмірдің шығымы қауыз үшін 27%-ды, ал са- бан үшін 29%-ды құрады. Қауыздан алынған белсендірілген көмірдің шығымы келесі қасиеттерге ие: йод бойынша адсорбциялық белсенділігі – 51%, су бойынша кеуектің жалпы көлемі – 1,57 см3/г, ылғалдың массалық үлесі – 3,6%, үйінді тығыздығы – 236,1 г/дм3. Сабаннан алынған белсендірілген көмірдің шығымы келесі қасиеттерге ие: йод бойынша адсорбциялық белсенділігі – 64%, су бой- ынша кеуектің жалпы көлемі – 1,63 см3/г, ылғалдың массалық үлесі – 3,6%, үйінді тығыздығы 181,3 г/дм3. Жүргізілген тәжірибелік зерттеулер нәтижесі бойынша күріш қауызынан алынған белсендірілген көмір ДАК маркасына, ал күріш сабанынан алынған белсендірілген көмір БАУ-А маркасына сәйкес келеді.
Кілт сөздер: карбонизация, күріш қауызы мен сабаны, карбонизатты белсендіру, сорбент, белсендірілген көмір.
Proposed a method of utilizing of agricultural wastes, particularly rice husk and straw into activated carbon. Carbonization of rice husks and straws was carried out in a tubular furnace made of stainless steel 250 mm in height and 25 mm in internal diameter at a rate of temperature rise of 10 ° C per minute up to 500 ° C and holding at this temperature for 100 minutes. The yield of carbonizate from rice husks and straw is 44 and 37%, accordingly. Activation of the carbonized product was carried out at a temperature of 800 ° C in water vapor. The yield of activated carbon obtained from husks is 27%, of straw 29% based on the weight of the raw material. Activated carbon obtained from husks has the following properties: iodine adsorption activity — 51%, total pore volume over water — 1.57 cm3 / g, moisture content — 3.6%, bulk density — 236.1 g / dm3. Properties of activated carbon obtained from straw: 64% iodine adsorption activity, total water pore volume — 1.63 cm3 / g, moisture content — 3.6%, bulk density — 181.3 g / dm3. Ac- cording to the results of experimental studies, activated charcoal obtained from rice husks corresponds to the WAC brand, activated charcoal obtained from rice straw corresponds to BAU-A grade.
Keywords: carbonization, rice husk and straw, activating of carbonizate, sorbent, activated carbon.
