Рассмотрены химические методы очистки стоков машиностроительных предприятий. Показано, что хромсодержащие стоки обезвреживаются путем восстановления различными восстановителями в кислой среде высокотоксичного шестивалентного хрома до менее токсичного трехвалентного, с последующем его осаждением и выделением в виде осадка Сr(ОН)3 при рН=8,5-9,5.
В настоящем исследовании очистка производственных стоков от ионов тяжелых металлов проводилась на примере сточных вод гальванического производства Арматурного завода (г. Усть-Каменогорск) сорбционным методом с применением наноструктурированного комплексного сорбента на основе опал-кварц-карбонатной глины 11 горизонта и отходов производства минеральной ваты.
Установлено, что для ионов хрома и цинка изменение рН растворов сточной воды практически не сказывается на высокой и эффективной очистке, что в дальнейшем позволит производить очистку гальванических стоков без последующей нейтрализации растворов. Для ионов железа и меди повышение рН растворов приводит к увеличению сорбции с 70,88% до 85,23% и с 73,42% до 86,08%, соответственно.
Ключевые слова: очистка, нейтрализация, сточные воды гальванического производства, сорбция, ионы тяжелых металлов.
Мақалада машина жасау кәсіпорындарының ағынды суларын химиялық әдістермен тазалау қарастырылған. Хром қосылыстары бар ағынды сулар әртүрлі қалпыны келтірушілермен қышқыл ортада уыттылығы жоғары алты валентті хромнан уыттылығы аз үш валенттікке дейін қалпына келу, тұнбаға түсуі және рН=8,5-9,5 кезінде Сr(ОН)3 тұнбасы ретінде алынуы арқылы зиянсыздандырылатыны көрсетілген.
Жүргізілген зерттеуде ауыр металлдар иондарынан өндірістік ағынды суларын таза- лау 11 горизонттың опал-кварц-карбонат саз балшығы мен минералды талшықтар өндірісінің қалдықтарының негізінде наноқұрылымды комплексті сорбентті қолдану арқылы сорбциялық әдіспен Арматура зауытының (Өскемен қ.) гальваникалық өндірістің ағынды суларының мыса- лында өткізілді.
Хром және мырыш иондары үшін ерітіндідегі рН көрсеткішінің өзгеруі ағынды сулардың жоғары және тиімді тазалауға әсері болмайтындықтан, гальваникалық өндірістің ағынды су- лардын ерітінділерді бейтараптандырудан өткізбей тазалауға мүмкіндік беретіні анықталған. Темір және мыс иондары үшін ерітіндідегі рН көрсеткішінің өсуі сорбцияның 70,88%-дан 85,23%- ға және сәйкесінше 73,42%-дан 86,08%-ға жоғарылауына әкеледі.
Кілт сөздер: тазалау, бейтараптандыру, гальваникалық өндірістің ағынды сулары, сорбция, ауыр металлдар иондары.
The article discusses the chemical methods of cleaning the engineering enterprises drains. It was shown that chromium-containing effluents are neutralized by restoring highly toxic hexavalent chromium to less toxic trivalent in an acidic medium, followed by sedimentation and release of Cr(OH)3 as a precipitate at pH = 8.5-9.5.
In this study, the purification of industrial effluents from heavy metal ions was carried out by using the example of wastewater from electroplating industry of the Valve Plant (Ust-Kamenogorsk) using a sorption method with a nanostructured complex sorbent based on opal-quartz-carbonate clay of horizon 11 and mineral wool production wastes.
It has been established that, for chromium and zinc ions, a change in the pH of the wastewater solu- tions has virtually no effect on high and effective purification, which further allows for the purification of galvanic effluents without subsequent solution neutralization. For iron and copper ions, an increase in the pH of the solutions leads to an increase in sorption from 70.88% to 85.23% and from 73.42% to 86.08%, respectively.
Keywords: purification, neutralization, wastewater of electroplating production, sorption, heavy metal ions.
